หากจะนับช่วง 20 ปีที่ผ่านมานี้ การต่อเรือหัวโทง ของมะตาบ หมั่นค้า ช่างต่อเรือประมงพื้นบ้านใน ต.คลองประสงค์ ไม่เพียงเป็นที่รู้จักกันดีในหมู่ชาวประมงพื้นบ้านในจังหวัดกระบี่เท่านั้น แม้ในจังหวัดใกล้เคียง อย่างภูเก็ต พังงา ระนอง และตรัง ยังต้องสั่งเรือหัวโทงจากเขามาใช้ในการประกอบอาชีพประมงเช่นกัน ด้วยฝีมือการทำอันละเอียดประณีต สวยงามและมีความทนทานสูง จึงได้รับความนิยมจากผู้ประกอบอาชีพประมงจากทั่วทุกสารทิศ โดยเฉพาะทางแถบฝั่งทะเลอันดามัน
แม้วันนี้จะไม่มีโอกาสได้ยลฝีมือการต่อเรือหัวโทงของมะตาบ แต่เขาก็ได้ถ่ายทอดวิชาความรู้เทคนิคการต่อเรือหัวโทงทั้งหมด ซึ่งเป็นมรดกตกทอดมาจากบรรพบุรุษให้ลูกชายหัวแก้วหัวแหวน สมบูรณ์ หมั่นค้า ที่ปัจจุบันผันตัวเองมารั้งตำแหน่งประธานกลุ่มผลิตเรือหัวโทงจำลองบ้านเกาะกลาง เจ้าของรางวัลโอท็อป 4 ดาวของเมืองกระบี่
ด้วยความตั้งใจของผู้เป็นบิดาที่ไม่อยากให้เรือหัวโทงต้องสูญหายและต้องการเผยแพร่ให้เป็นที่รู้จักของคนทั่วไป ไม่เฉพาะในหมู่ผู้ประกอบอาชีพประมงเท่านั้น จึงมีความคิดต่อเรือหัวโทงจำลองขึ้นเพื่อจำหน่ายให้นักท่องเที่ยวและผู้มาเยือน โดยได้รับการสนับสนุนเป็นอย่างดีจากนายกเทศมนตรีเมืองกระบี่ “กีรศักดิ์ ภูเก้าล้วน” ที่พยายามผลักดันให้เรือหัวโทงเป็นสัญลักษณ์ของจ.กระบี่
สมบูรณ์เผยว่า เรือหัวโทงเป็นเรือที่ต่อขึ้นเพื่อใช้ประกอบอาชีพประมง เกิดขึ้นเมื่อไหร่ไม่มีใครทราบ แต่รู้ว่าเป็นเรือที่หัวเรือแอ่นงอนเชิดสูง ตั้งขึ้นยื่นยาวออกไปใช้แจวคู่ในการขับเคลื่อน และเริ่มต่อขึ้นมาใช้ครั้งแรกที่บ้านหาดยาว ต.ตลิ่งชัน อ.เหนือคลอง จ.กระบี่ บ้านเกาะกลางซึ่งมีพื้นที่ติดต่อกับต.ตลิ่งชัน จึงรับวัฒนธรรมการต่อเรือนี้มาใช้ในการต่อเรือด้วย
“ที่จริงเรือหัวโทง ต้นกำเนิดอยู่ที่กระบี่นะ ถ้าคุณไปเห็นเรือหัวโทงที่ระนอง พังงา ภูเก็ต หรือที่ไหนก็แล้วแต่ ล้วนนำไปจากกระบี่ทั้งนั้นแหละ ระนองก็จะมีเรือที่เป็นเอกลักษณ์ของเขาก็คือเรือหัวตัด ส่วนชุมพร สุราษฎร์ฯ จะเป็นเรือหัวแบน ลงไปทางใต้แถวนราธิวาส ปัตตานี ก็จะเป็นเรือกอและ ซึ่งแต่ละพื้นที่ความเป็นเอกลักษณ์เรือจะไม่เหมือนกัน”
ส่วนเหตุผลที่เรียกเรือหัวโทงนั้น สมบูรณ์บอกว่า น่าจะมาจากคลื่นลมในทะเลอันดามันค่อนข้างแรง คลื่นสาดสูง เมื่อปะทะกับหัวเรือทำให้น้ำทะเลทะลักลงเรือได้ ด้วยภูมิปัญญาของช่างต่อเรือ จึงทำให้หัวเรือแอ่นงอนเชิดสูงเพื่อให้แหวกคลื่นได้ดีและน้ำไม่สามารถทะลักลงเรือ และการที่มีหัวเรือแอ่นงอนเชิดสูงนี้ จึงเป็นที่มาของคำว่า “เรือหัวโทง”
“อีกสาเหตุน่าจะมาจากปลาโทงแทง เป็นปลาเศรษฐกิจที่สำคัญและทำรายได้หลักให้ชาวประมงในจ.กระบี่ ซึ่งพบมากบริเวณรอบๆ หมู่เกาะพีพี และในท้องทะเลของกระบี่เท่านั้น”
การรวมกลุ่มผลิตเรือหัวโทงจำลองของสมบูรณ์และสมาชิกในกลุ่มกว่า 30 คน แม้จะเป็นเพียงอาชีพเสริม แต่ก็ทำรายได้ดีกว่าอาชีพทำประมงพื้นบ้าน ซึ่งเป็นอาชีพหลักของชาวบ้านที่นี่ โดยปัจจุบันสมาชิกมีรายได้จากการผลิตเรือหัวโทงจำลอง เฉลี่ยเดือนละ 1-1.5 หมื่นบาท ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับฤดูการท่องเที่ยวด้วย ถ้าเป็นช่วงไฮซีซั่นหรือมีเทศกาลสำคัญยอดการผลิตจะพุ่งสูงถึง 4-5 เท่าตัว เรือหัวโทงจำลอง ฝีมือสมาชิกกลุ่มผลิตเรือหัวโทงจำลอง ต.คลองประสงค์ อ.เมือง จ.กระบี่ ที่วันนี้ไม่เพียงสร้างรายได้อย่างงามให้ชาวบ้านเกาะกลางเท่านั้น หากแต่ยังคงความเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญของ จ.กระบี่ ให้เป็นที่รู้จักของคนทั่วไปอีกด้วย
กลุ่มผลิตเรือหัวโทง กระบี่
- กลุ่มผลิตเรือหัวโทงจำลองของสมบูรณ์และสมาชิกในกลุ่มกว่า 30 คน ต.คลองประสงค์ อ.เมือง จ.กระบี่ โทร.08-1569-0224
- กลุ่มเรือหัวโทงบ้านนาตีน ชมรมโฮมสเตย์บ้านนาตีน เลขที่ 4/2 หมู่ 4 ตำบลอ่าวนาง อำเภอเมือง จังหวัดกระบี่ โทรศัพท์ 075-637390
ขอบคุณ คลองม่วง กระบี่
